Διαβάζω WATCHMEN από τα Fantasy Archives της Fantasy Gate!
από Αλέξανδρο Μιλκίδη
WATCHMEN
Γνήσιο απαύγασμα του μεταμοντερνισμού, το “Watchmen” αναζητά με πρωτόγνωρη λαχτάρα τον επαναπροσδιορισμό των ειδών, της τέχνης, της ίδιας της Δημιουργίας. Από τη δημιουργία ενός ρολογιού έως τη δημιουργία ολόκληρου του κόσμου (που μοιάζει με ρολόι, χαλασμένο πολλές φορές ) η νοηματολογική απόσταση δεν είναι παρά αυτή η ίδια, η αντιστοιχούσα στο μεσοδιάστημα που καλύπτει το τελευταίο λεπτό πριν το «δώδεκα ακριβώς» σε ένα παλιό ρολόι χειρός. Αυτό το διάστημα που απομένει στην έναρξη του δωδέκατου και τελευταίου κεφαλαίου του εμβληματικού έργου τέχνης που έγραψε ο Alan Moore, σχεδίασε ο Dave Gibbons και χρωμάτισε ο John Higgins. Δώδεκα λοιπόν κεφάλαια για τα δώδεκα τελευταία λεπτά προτού οι δείκτες ευθυγραμμιστούν απόλυτα και κατακόρυφα. Άλλωστε η ιστορία μας, το 1ο κεφάλαιο, ξεκινά ακριβώς τότε. 12 λεπτά πριν τις 12, πριν το τέλος, πριν το 12ο κεφάλαιο (να σημειώσουμε πως τα κεφάλαια της σημερινής ολοκληρωμένης έκδοσης αντιστοιχούν σε 12 μηνιαία τεύχη που κυκλοφόρησαν από το 1986 μέχρι το 1987).
Ο χρόνος και η Δημιουργία λοιπόν. Αυτά φαίνεται να είναι τα δύο επιστεγαστικά ζητήματα που αφορούν τον Μουρ και περικλείουν όλα τα υπόλοιπα. Στο «όλα τα υπόλοιπα» η σπάνιας διαύγειας και δυσεύρετου φιλοσοφικού εύρους σκέψη του Μουρ χωράει χωρίς υπερβολή, πράγματι, όλα τα υπόλοιπα μεγάλα θέματα που απασχολούν τον Άνθρωπο και ορίζουν τη ζωή του στον κόσμο αυτόν. Την αγάπη, την αλήθεια, τη δικαιοσύνη, τη φιλία, τη συντροφικότητα, τον πόλεμο, τη βία, την πολιτική, την ιδιοτέλεια και ανιδιοτέλεια, τη μνήμη, την εξουσία, το νόμο, το θεό. Μέσα από την ιστορία μιας ομάδας υπέρ – ηρώων των οποίων την πορεία παρακολουθούμε από τα τέλη του β’ παγκοσμίου πολέμου μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’80, ο Μουρ συνθέτει ένα παζλ εναλλακτικής πραγματικότητας και καταφέρνει μέσα από ένα πολυχαρακτηρολογικό ψηφιδωτό να μιλήσει για όλα και μάλιστα δίχως να χάνει στιγμή τη συνοχή της πλοκής του. Φιλοτεχνεί μια ιστορία σύνθετη και περίτεχνη και μια σειρά πρωταγωνιστών και δευτεραγωνιστών τόσο πολύπλευρων και ολοκληρωμένων που σχεδόν ακυρώνουν το ίδιο τους το μέσο. Είναι τρισδιάστατοι σα να πρόκειται για αληθινά βιογραφούμενα πρόσωπα ή χαρακτήρες λογοτεχνήματος και όχι graphic novel. Αυτό είναι κάτι που έγινε άμεσα αντιληπτό όταν το “Watchmen” πρωτοκυκλοφόρησε. Έτσι οδηγήθηκε σε μια σειρά εντυπωσιακών και πρωτόγνωρων για εκπρόσωπο της ένατης τέχνης διακρίσεων (πρόκειται για το μοναδικό κόμικ που έχει τιμηθεί με το λογοτεχνικό βραβείο Hugo και το μοναδικό κόμικ που περιλαμβάνεται στη λίστα του περιοδικού Time ως ένα από τα σημαντικότερα βιβλία όλων των εποχών δίπλα στο «Φύλακα της Σίκαλης» του Σάλιντζερ και τον «Οδυσσέα» του Τζέιμς Τζόις). Δώστε βάση λοιπόν στο παιχνίδι του συγγραφέα με την ίδια του την τέχνη. Τη λεπτή ειρωνεία και ταυτόχρονα τη γλυκιά νοσταλγία με την οποία επισκοπεί το ζήτημα του υπερήρωα που τόσο απασχόλησε τα αμερικάνικα κόμιξ και υπήρξε εργαλείο κυβερνητικής αντικομμουνιστικής προπαγάνδας κατά τον ψυχρό πόλεμο. Για πρώτη φορά στην ιστορία της ένατης τέχνης οι υπερήρωες εθεάθησαν μέσα από μια τόσο ανθρώπινη ματιά. Ως όντα με ψυχοσυνθετικό υπόβαθρο, σεξουαλικότητα, ελαττώματα, ανάγκες, πολιτικά φρονήματα και ιδέες. Συντηρητικοί ή απολιτικοί, μεγαλομανείς ή ταπεινοί, ανθρωπιστικά, εγωκεντρικά ή φασιστικά προτιθέμενοι. Συντελείται και ένα δαιδαλώδες πολιτικοκοινωνικό σχόλιο λοιπόν. Στην αστυνόμευση, την εξουσία, την καταστολή. Οι σημειολογίες και οι παρομοιώσεις άλλωστε είναι πάμπολες. Ο αναγνώστης τις ανακαλύπτει ανάμεσα στα σπάνιας εικονοκλαστικής ομορφιάς και γεωμετρικής σύνθεσης κάδρα του Γκίμπονς, στα έντονα αλά ποπ αρτ χρώματα του Χίγκινς, στην αισθητική και διαλεκτική αναφορικότητα και στο σχεδόν κινηματογραφικό «μοντάζ» των σκηνών και των «πλάνων». Υπάρχουν και κινηματογραφικές αναφορές («Τη μέρα που σταμάτησε η γη», Έντουαρντ Μπλέικ – Μπλέικ Έντουαρντς κ.α.) αλλά και εξόφθαλμες επιρροές από το νουάρ και τον Όργουελ.
Μετά και μέσα από όλα αυτά λοιπόν αντιλαμβάνεται εύκολα κανείς γιατί το “Watchmen” αποτελεί μια τόσο εμβληματική δημιουργία, γιατί άφησε εποχή και γιατί ο Άλαν Μουρ θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους ανανεωτές της τέχνης του που επηρέασε και επηρεάζει γενιές δημιουργών από όλα τα καλλιτεχνικά φάσματα και από όλες τις καλλιτεχνικές μορφές. Πρόκειται για ένα έργο τόσο άψογο και περιεκτικό στην ολότητα του, που οι πορείες των ηρώων και η εξέλιξη και κατάληξη της ιστορίας τους δεν αποτελούν παρά το πρώτο από μία σειρά επιπέδων ανάγνωσης ενός σπειροειδούς μηχανισμού σκέψης και προβληματισμών. Ενός μηχανισμού ίσως παρόμοιου με αυτόν που κατασκευάζει σε κάποιο σημείο του βιβλίου ένας εκ των ηρώων στον παγωμένο χωρόχρονο του πλανήτη Άρη. Κι έτσι επανέρχεται το ζήτημα της Δημιουργίας και του χρόνου. Ίσως μονάχα στο σταμάτημα του χρόνου, στο σημείο μηδέν, μπορεί να αντιληφθεί κάποιος το νόημα της ύπαρξης και της δημιουργίας. Της ύπαρξης του Ανθρώπου, της ύπαρξης του κόσμου και της δημιουργίας αμφότερων.
Info:
Τίτλος: WATCHMEN
Σενάριο: Alan Moore
Σκίτσο: Dave Gibbons
Εκδ. Οίκος: Anubis
Έτος Έκδοσης: 2008
________________________________
- τα έχεις διαβάσει;
