Οι κακοί της παρέας
Γιατί μας ελκύουν οι «κακοί»; Μήπως θα έπρεπε να ανησυχούμε; Τι σημαίνει αυτό για την κοινωνία μας; Εύλογα ερωτήματα, αν αναλογιστεί κανείς ότι όταν διαβάζουμε μια ιστορία ή βλέπουμε μια ταινία, πολλές φορές ταυτιζόμαστε περισσότερο με τους «κακούς» παρά με τους καλούς ήρωες.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι θα εξέφραζαν έντονα την αποστροφή τους σε κάποιον πραγματικό κατά συρροή δολοφόνο ή ψυχοπαθή. Ενδεχομένως, γιατί δρώντας εκτός του φανταστικού κόσμου, η απειλή που θα ενείχε η παρουσία ενός τέτοιου ατόμου δίπλα μας θα ήταν άκρως τρομοκρατική. Όλα αυτά όμως στη σφαίρα του ρεαλισμού, γιατί σε ό,τι αφορά τον κόσμο της Φαντασίας... όλα επιτρέπονται. Οι αντιήρωες συχνά αποτελούν ιδιαίτερα πολυσύνθετες προσωπικότητες, που, σε αντίθεση με τους μονοδιάστατους «καλούς» ήρωες, παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η κάθε τους κίνηση, τα κίνητρά τους και ο τρόπος σκέψης τους βασίζονται σε ένα περίπλοκο υπόβαθρο, το οποίο εξάπτει τη φαντασία του αναγνώστη/θεατή, ενώ παράλληλα γεννάει και το θαυμασμό για την ευφυΐα τους.
Μάλιστα, συχνά γίνεται αντίληπτο ότι πίσω από το φαίνεσθαι κρύβεται ένας βασανισμένος άνθρωπος, οι συνθήκες ζωής του οποίου τον έκαναν κάποια στιγμή να επιλέξει λάθος δρόμο. Ας θυμηθούμε το χαρακτηριστικότερο ίσως αντιήρωα του κινηματογράφου της Επιστημονικής Φαντασίας, τον Νταρθ Βείντερ. Στις πρώτες ταινίες του «Πολέμου των Άστρων» παρουσιάζεται ως η επιτομή του κακού. Μόνο στα τελευταία επεισόδια της εξαλογίας του Τζορτζ Λούκας διαπιστώνουμε ότι πίσω από το μοχθηρό αυτό παρουσιαστικό βρίσκεται ένας εξαιρετικά τραγικός ήρωας. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι το έπος του Λούκας έχει κατεξοχήν ταυτιστεί με τον Νταρθ Βέιντερ και πολύ λιγότερο με τον κατά τ’ άλλα συμπαθή Λουκ Σκαϊγουόκερ.
Υπάρχει όμως και εκείνη η κατηγορία των ηρώων που παρότι επέλεξαν το δρόμο της αρετής, εξακολουθούν να κουβαλούν μέσα τους το σκοτάδι. Οι ήρωες αυτοί μοιάζουν να βρίσκονται σε μια ασταμάτητη εσωτερική πάλη με τις δυνάμεις του καλού και του κακού. Χαρακτηριστικότερη φιγούρα αποτελεί ο Μπάτμαν. Αυτό είναι ίσως και ένα στοιχείο που τον καθιστά έναν από τους πιο δημοφιλείς ήρωες.
Θα έπρεπε, λοιπόν, να μας ανησυχεί η έλξη αυτή που νιώθουμε για τους αντιήρωες; Αποτελούν άραγε προεκτάσεις του σαθρού κοινωνικού συστήματος που μας περιβάλλει; Θα έλεγα πως όχι απαραίτητα. Γιατί αν ίσχυε κάτι τέτοιο, ο κόσμος θα ήταν γεμάτος από παρανοϊκούς δολοφόνους. Κάτι τέτοιο αναμφισβήτητα απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Οι αντιήρωες αποτελούν τη διέξοδο διαφυγής μας από την καθημερινότητα.
Η αντισυμβατικότητά τους πολλές φορές μας βοηθά να εξωτερικεύσουμε το θυμό και την ένταση που συσσωρεύουμε καθημερινά. Μας δίνουν τη δυνατότητα να αντιδράσουμε, έστω και εικονικά, σε όσα οι κοινωνικές συμβάσεις μας αναγκάζουν να ανεχόμαστε. Είναι καλό, λοιπόν, που υπάρχουν οι αντιήρωες. Όσο υπάρχουν εκεινοι να κάνουν όλα αυτά που ενδεχόμενως ασυνείδητα θα επιθυμούσαμε να κάνουμε, τόσο πιο ήσυχοι μπορούμε να κοιμόμαστε τα βράδια...
* σημείωση 1: το άρθρο αυτό αποτελεί αναδημοσίευση από τη στήλη F... for Fantasy που δημοσιεύεται κάθε εβδομάδα στο περιοδικό Φαινόμενα (τεύχος 16).
σημείωση 2: η εικόνα ανοίγματος του παρόντος άρθρου είναι δημιουργία του Amythology.
________________________________