από Ράνια Ιωάννου (melian)
Το εκκρεμές του Φουκώ
Umberto Eco
Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη
Umberto Eco
Μετάφραση: Έφη Καλλιφατίδη
Ο εκδότης με χαρά αναγγέλλει ότι έρως, πάθος, θάνατος, σατανισμός, σωτηρία (κάτω από τα φοινικόδεντρα του Τζιμ της Κάνναβης) συνυφαίνεται σ’ αυτό το βιβλίο που στέρησε τον ύπνο του συγγραφέα του. Τα πράγματα όμως είναι πολύ πιο περίπλοκα.
Το «Όνομα του Ρόδου» ήταν εύκολο να οριστεί ως μυθιστόρημα με χρόνο εξέλιξης επτά ημερών σε περιορισμένο χώρο και καθορισμένες ημερομηνίες, μα τώρα, ο εκδότης δυσκολεύεται να ορίσει το χρόνο, το χώρο και την εξέλιξη του «Εκκρεμούς του Φουκώ». Εξελίσσεται από την αρχή της δεκαετίας του εβδομήντα ως το 1984 ανάμεσα σ’ έναν εκδοτικό οίκο του Μιλάνου και σ’ ένα μουσείο των Παρισίων όπου εκτίθεται το «Εκκρεμές του Φουκώ», ενώ μεσολαβεί μια αμελητέα παρένθεση μερικών χρόνων στη Βραζιλία. Εξελίσσεται μεταξύ 1344 και 2000 μέσα από το σχέδιο των Ναϊτών και των Ροδόσταυρων για την κατάκτηση του κόσμου. Εξελίσσεται μεταξύ 1943 και 1945 σ’ ένα χωριουδάκι μεταξύ Λανγκ και Μομφεράτου. Εξελίσσεται από το 2ο μ.Χ. αιώνα μέχρι τις μέρες μας μέσω της ιστορίας της ερμητικής γνώσης. Εξελίσσεται στη διάρκεια της νύχτας της 23ης Ιουνίου 1984 στο Ίδρυμα Τεχνών και Επιτηδευμάτων των Παρισίων, αρχικά στη βάση του περισκοπίου κι έπειτα στη σκοπιά του αγάλματος της Ελευθερίας. Εξελίσσεται τη νύχτα μεταξύ 26ης και 27ης Ιουνίου του ίδιου έτους στο παλιό εξοχικό σπίτι του Τζιάκοπο Μπέλμπο, του πρωταγωνιστή, ο οποίος το κληρονόμησε από το θείο του τον Κάρλο, ενώ ο Πιμ, ο πρωταγωνιστής, διηγείται τα γεγονότα με τη χρονολογική σειρά που αναφέραμε.
Εν περιλήψει: τρεις επιμελητές εκδόσεων στο Μιλάνο, αφού συναναστράφηκαν επί μακρόν συγγραφείς που εκδίδουν τα βιβλία τοις «ιδίοις αναλώμασιν» και οι οποίοι εντρυφούν σε απόκρυφες επιστήμες, μυστικές εταιρείες και κοσμικές συνομωσίες, αποφασίζουν, εντελώς ανεύθυνα, να επινοήσουν ένα Σχέδιο. Κάποιος, όμως τους παίρνει στα σοβαρά…
Πολύ πριν ο Dan Brown δημιουργήσει ένα μυθιστόρημα βασισμένο στο μύθο των Ναϊτών και στα λοιπά συνωμοσιολογικά σενάρια και κάνει μόδα τη συγγραφή ανάλογων μυθιστορημάτων, ο Umberto Eco τόλμησε κάτι ακόμα πιο θαρραλέο και αρκετά πιο δύσκολο. «Το Εκκρεμές του Φουκώ» δεν είναι ένα ακόμα μυθιστόρημα που καταπιάνεται με ιστορικά στοιχεία και τα εμποτίζει με συνομωσιολογικές εικασίες. Ο Umberto Eco πηγαίνει ένα βήμα πιο πέρα. Φτιάχνει μια ιστορία μυστηρίου, μια εναλλακτική ιστορία του Δυτικού Ερμητικού Πολιτισμού και μας κλείνει πονηρά το μάτι. Μας λέει από την αρχή ότι όλα όσα πρόκειται να μας διηγηθεί ο πρωταγωνιστής είναι μόνο ένα Σχέδιο που έφτιαξαν κάποιοι συνθέτοντας κομμάτια του παζλ. Τι θα γίνει όμως αν αυτό το Σχέδιο κάποιοι το πάρουν στα σοβαρά; Τότε θα ξεκινήσει ένα ασταμάτητο κυνηγητό και οι πρωταγωνιστές της ιστορίας –και από τις δύο πλευρές– θα αρχίσουν να κυνηγιούνται γύρω-γύρω σαν το σκύλο που κυνηγάει την ουρά του.
Πρόκειται για ένα αριστουργηματικά δομημένο μυθιστόρημα στο οποίο έντεχνα ο Umberto Eco, ως μέγας σημειολόγος, παραθέτει πλήθος πληροφοριών, πληροφορίες που κρύβονται πίσω από τις λέξεις και τις οποίες ο αναγνώστης πρέπει να ψάξει προσεκτικά για να βρει. Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που θα διαβάσει κανείς για να περάσει απλά την ώρα του ούτε για ένα μυθιστόρημα το οποίο μπορεί κανείς να αντιληφθεί με μία μόνο ανάγνωση. Αντίθετα ο αναγνώστης διαβάζοντας το κείμενο νιώθει ότι συμμετέχει και εκείνος στη διαλεύκανση του μυστηρίου και ότι είναι όχι απλά παρατηρητής αλλά και συμμέτοχος του Σχεδίου. Και σε αυτό το σημείο είναι που «Το Εκκρεμές του Φουκώ» υπερέχει σε μεγάλο βαθμό από τα ανάλογα μυθιστορήματα τύπου «Κώδικα DaVinci».
__________________________________