από Ράνια Ιωάννου (melian)
Παιδικοί ήρωες
Όταν ήμασταν παιδιά, οι παππούδες και οι γονείς μας μάς διηγούνταν παραμύθια για να κοιμηθούμε. Λίγα χρόνια αργότερα, ξεκινήσαμε να βλέπουμε φανατικά τους αγαπημένους μας ήρωες στην τηλεόραση, ενώ όταν μάθαμε να διαβάζουμε, αρχίσαμε δειλά δειλά να ξεφυλλίζουμε τα πρώτα μας βιβλία και κόμιξ. Οι δράκοντες, τα τέρατα, οι μάγοι και οι μάγισσες, οι υπερήρωες και όλα τα υπερφυσικά στοιχεία που πρωταγωνιστούσαν σε αυτές τις ιστορίες ήταν για εμάς τόσο αληθινά όσο και ο γείτονας της διπλανής πόρτας.
Όλοι μας είχαμε και από κάποιον αγαπημένο ήρωα τον οποίο θυμόμαστε νοσταλγικά ακόμα και σήμερα, τις περιπέτειες του οποίου παρακολουθούσαμε ή διαβάζαμε με θρησκευτική ευλάβεια. Άραγε, ποιος είναι ο σημερινός αγαπημένος λογοτεχνικός ήρωας των μικρών αναγνωστών και πόσο να έχουν αλλάξει οι προτιμήσεις τους; Ίσως μια μικρή περιήγηση στις παιδικές λίστες των μεγάλων βιβλιοπωλείων να μας βοηθήσει να βρούμε μια απάντηση στην απορία μας. Με έκπληξη, αλλά και με χαρά, διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι στην κορυφή των ευπώλητων παιδικών βιβλίων φαντασίας παραμένει ο Μικρός Πρίγκιπας του Αντουάν ντε Σαιντ Εξυπερί, με τον οποίο μεγαλώσανε γενιές και γενιές. Ιδιαίτερο ρόλο στη συνεχή προτίμηση των νεαρών αναγνωστών ενδέχεται να παίζει και η επιλογή των εκδόσεων Πατάκη να κυκλοφορήσουν το 2009 μια ανανεωμένη πολυτελή έκδοση με κινούμενες εικόνες. Πρόκειται για τις αυθεντικές εικόνες του ίδιου του συγγραφέα με τις οποίες είναι εξοικειωμένοι οι περισσότεροι αναγνώστες, με τη διαφορά ότι αυτή τη φορά παρουσιάζονται αναδιπλούμενες, προσφέροντας μια πιο διαδραστική εμπειρία στα παιδιά.
Ας δούμε, όμως, ένα νεότερο δείγμα νεανικής Φανταστικής Λογοτεχνίας, προερχόμενο, μάλιστα, από τον ελλαδικό χώρο. Τον Μάιο του 2009 οι εκδόσεις Μίνωας μας παρουσίασαν το πρώτο βιβλίο των "Χρονικών της Αντάκρης", τη Μάγισσα του Μπιλθόρ, του πρωτοεμφανιζόμενου Μενεστρέλ του Μιραβάλ, κατά κόσμον Κώστα Ζαφειρίου. Τα "Χρονικά της Αντάκρης" έχουν καταφέρει σήμερα να είναι ένα από τα πιο γνωστά νεανικά βιβλία του ελληνικού φανταστικού χώρου. Κάπου μέσα στο 2011 αναμένεται ενδεχομένως να εκδοθεί και το δεύτερο μέρος των Χρονικών, με τίτλο οι Γιοι του Αριζάν.
Για όσους, βέβαια, δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη διαφορά ανάμεσα σε ένα παιδικό-νεανικό και ένα βιβλίο για μεγάλους, πρέπει να πούμε ότι πράγματι είναι ιδιαίτερα δύσκολο να βάλει κανείς μια διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους. Τις περισσότερες φορές η κατηγοριοποίηση γίνεται για καθαρά μηχανιστικούς λόγους και απέχει σε σημαντικό βαθμό από την πραγματική εμβέλεια ενός βιβλίου και αυτό γιατί έχει αποδειχθεί ότι τα περισσότερα παιδικά βιβλία που αντέχουν στο χρόνο είναι εκείνα που λατρεύουν να διαβάζουν και οι ενήλικες. Αιτία γι’ αυτό δεν είναι μόνο η τάση νοσταλγίας ή η διάθεση για παλιμπαιδισμό που χαρακτηρίζουν σε διάφορες στιγμές της ζωής τους τούς περισσότερους ενήλικες, αλλά και η δύναμη και η κωδικοποιημένη σοφία που μπορεί να περιέχει μια απλή φαινομενικά ιστοριούλα που απευθύνεται κατά βάση σε παιδιά. Μην αισθάνεστε, λοιπόν, αμηχανία κάθε φορά που κάποιος γνωστός σας σάς προτείνει να διαβάσετε κάποιο παιδικό βιβλίο. Δεν έχετε παρά να αφήσετε τη δύναμη της φαντασίας και των συμβόλων να σας παρασύρει..
* σημείωση 1: το άρθρο αυτό αποτελεί αναδημοσίευση από τη στήλη F... for Fantasy που δημοσιεύεται κάθε εβδομάδα στο περιοδικό Φαινόμενα (τεύχος 8).
σημείωση 2: η εικόνα ανοίγματος του παρόντος άρθρου είναι δημιουργία του berkozturk.
________________________________